درس سوم فارسی پنجم ابتدایی رازی و بیمارستان

فعالیت های درس سوم فارسی پنجم ابتدایی رازی و بیمارستان

واژه آموزی

در این بخش، دانش آموزان را به«روش استقرایی »با یکی از راه های ساخت  واژه در زبان فارسی، آشنا می کنیم.

یعنی از پیش، نمونه های مختلف از یک ساخت واژگانی(در این درس«کلمه + پسوند »«گر و گار» و کلماتی با ساخت های متفاوت )

را در برگه هایی جداگانه، آماده می کنیم و در اختیار گروه ها قرار می دهیم؛

یا روی تخته می نویسیم و از بچّه ها می خواهیم تفاوت ها و شباهت ها را بیان کنند

و آنها را در دسته های همسان، طبقه بندی نمایند؛

به این طریق، نمونهٔ پرتکرار و همسان این درس، را خواهند شناخت.

تمرین خواندن

برای بهبود سواد خواندنِ بچّه ها می توانید از آنها بخواهید متن درس را به صورت گروهی و یا فردی در حالت زمزمه بخوانند.

هم سویی با جمع به تقویت مهارت خواندن می انجامد.

بهتر است در هر جلسهٔ خواندن، از گونهٔ متفاوت خواندن( فردی،گروهی، تندخوانی، بی صدا خوانی، دقیق خوانی، گذرا خوانی و…)، استفاده شود تافرصت تمرین و آزمون هر گونه، در کلاس فراهم آید.

لحن متن این درس، لحن داستانی روایی است.

یعنی متن را باید به آهنگی بخوانیم که شنونده، از طریق خواندن آن حس کند و دریابد که انگار داستانی در حال روایت و بازگویی است؛

بنابراین، متن باید ملایم و کشدار خوانده شود. رسا و شمرده خواندن و تغییر آهنگ صدا بر زیبایی خوانش و میزان تأثیرگذاری آن می افزاید.

بخوان وحفظ کن

در بخش بخوان وحفظ کن چند هدف اصلی، مورد توجّه ماست:

پرورش حافظه و حضور ذهن
تقویت فنّ بیان از راه حفظ شعر
تقویت درک زبان شعر

خوانش و فهمش یا فهم، که در پی هر بخوان وحفظ کن آمده، در حقیقت ایستگاهی برای تأمّل بیشتر دربارهٔ مفاهیم و محتوای شعر است.

همکاران گرامی از معنی کردن تک تک بیت های شعر به طور جدّی باید پرهیز کنند.

گفتن معنی واژه و راهنمایی کردن، ایرادی ندارد؛ امّا کشف معنا را باید به عهدهٔ گروه های دانش آموزی بگذاریم.

درست خوانی و رعایت لحن مناسب، از موضوع هایی است که در آموزش و ارز شیابی از این بخش باید مورد توجّه قرار بگیرد.

املا درس سوم فارسی پنجم ابتدایی رازی و بیمارستان

در بخش اوّل، دانش آموزان یک به یک پای تخته آمده، هر کدام یک کلمه از درس را که شما می خوانید، روی تخته م ینویسند. پس از آنکه مجموعه ای از کلمات با ارزش املایی از متن درس روی تخته گردآوری شد، همه با هم کلمات را جمع خوانی می کنند.

در بخش دوم، کلمات را از روی تابلو پاک کنید و از بچّ هها بخواهید کلماتی را که به خاطر سپرده اند، روی برگهٔ املای خود بنویسند و جملاتی از متن درس را که این کلمات در آن به کار رفته است،

به خاطر آورده و بنویسند. پس از جمع آوری برگه ها و تصحیح آنها به رفع اشکالات دانش آموزان بپردازید.

این شگرد املایی، چند فایده دارد و اهداف آموزشی زیر را دنبال می کند:

بازخوانی درس
تقویت تأمّل و دقّت در نگاه
تشخیص و استخراج واژگان املایی
تقویت حافظهٔ دیداری
پرورش حافظهٔ کوتاه مدّت
رشد و تقویت توانایی درست نویسی املای کلمات.

درسنامه درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

* آرایه های ادبی درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

آرایه مبالغه ( اغراق ) :

گاهی اوقات شاعران و نویسندگان برای اضافه کردن تاثیر و قدرتِ سخنِ خود رویدادها را بسیار بیشتر از آنچه که هست توصیف می کنند ، به این بزرگ نمایی در بیانِ حوادث مبالغه ( اغراق) می گویند .
مثال : بزد تیغ و بنداخت از بر سَرش            فرو ریخت چون رودخون از برش
در این بیت شاعر در چگونگی جاری شدنِ خون مبالغه کرده است .
آرایه کنایه : در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن است اما وقتی درباره ی مطلبی به طورِ غیر مستقیم صحبت می کنیم ، به آن کنایه می گویند . در کنایه سخن دارایِ دو معنی نزدیک و دور می باشد که معنیِ دور آن مورد نظر اصلی گوینده است .
مثال : دست از سَرم بردار  ←   کنایه از :مرا رها کن .
جای سوزن انداختن نبود    ←    کنایه از : خیلی شلوغ بودن است

واژه آموزی درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

اسم ساده و غیر ساده از نظر ساختمان :

1 – اسم ساده : اسمی است که از یک بخش یا یک جزء ساخته می شود و نمی توان آن را به بخش هایِ کوچکتر تقسیم کرد مانند درخت ، گل ، کتاب ، مادر و …
2 – اسم غیر ساده : اسمی است که از دو یا چند بخش ساخته شده است و می توان آن را به بخش های کوچکتری تقسیم کرد .
مثال : کتابخانه ←کتاب + خانه         با ادب← با + ادب

**انواع اسم غیر ساده درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

الف – مُشتق : اسمی که از دو قسمت تشکیل می شود که به آن پیشوند یا پَسوند می گویند و معنی ندارد و جزء دیگر که همان جزء معنی دار است .
مثال : لاله زار ← لاله + زار که در این مثال لاله معنی دار و زار بدون معنی است .
گذشته ← گذشت + ه که در این مثال گذشت معنی دار و ه بدون معنی است .
ب- مرکب : کلمه ای که دو جزء معنی دار دارد ، به عبارت بهتر از دو کلمه ساخته شده است .
مثال : کتابخانه ←کتاب + خانه که در این مثال کتاب و خانه هر دو معنی دار هستند .
آشپزخانه ← آش + پز + خانه که در این مثال هر سه کلمه آش و پز و خانه هر سه معنی دارند.
ج- مشتق مرکب : کلمه ای که بیش از دو جزء معنی دار یا بی معنی دارد .
مثال : دانشمند← دان + ش + مند       سر تا سر ←سر + تا + سر

تعریف وَ ند درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

به جزء بدونِ معنا در کلمه های مشتق و مشتق مرکب وَ ند می گوئیم .
وَ ندها به 3 دسته تقسیم می شوند :
الف – پیشوند : قبل از کلمه می آید .
مثال : نا + شنوا ←در این مثال نا پیشوند است .
ب- پَسوند : بعد از کلمه می آید .
مثال : زَر + گر← در این مثال گَر پسوند است .
ج- میانوند : بین دو کلمه می آید .
مثال : گفت و گو ←در این مثال و میانوند است .
در درس سوم با پسوند گر و گار آشنا شدیم . مانند زرگر ، کوزه گر ، پروردگار ، آفریدگار ، سازگار .

نکته نگارشی درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

خاطره نویسی :

خاطره نویسی یکی از انواعِ نوشتن است

که در آن نویسنده رویدادهایِ روزانه ی خود یا شرح رویداد خاصی را که زمانی برایش اتفاق افتاده باشد یا شاهدِ آن بوده است بازگو می کند . هنگامِ گفتن یا نوشتن خاطره به همه ی نکات که خاطره را مستند می کند باید اشاره کرد .

در خاطره نویسی زبان باید ساده و صمیمی باشد تا خواننده با خاطره ارتباط بهتری برقرار کرده و بیشتر احساسِ نزدیکی کند .

رعایت موارد زیر در خاطره نویسی الزامی است :
1- زمانِ خاطره مشخص شود ( شب ، روز ، فصل ، ماه ، ساعت و … ) .
2 – مکانی را که خاطره در آن اتفاق افتاده بنویسد ( نامِ شهر ، روستا ، مدرسه ، خانه و …) .
3 – شخصیت هایی که در خاطره حضور دارند بنویسد ( دختر ، بچه ، زن و … ) .
4 – حفظ ترتیب وقایع و رویدادها ( رویدادها به ترتیب نوشته شود ) .
5 – بیان جزئیات و معرفی موضوع دقیق خاطره .
6 -بهره گیری از توصیف در خاطره نویسی .
7 – به کارگیری نشانه های مناسب نگارشی و درست نویسی .
8 – رعایت ساختار و اصولِ بند نویسی .

تمرین درس رازی و ساخت بیمارستان پایه پنجم

1   آرایه های ادبی مبالغه و کنایه در ابیات و عبارات زیر را معین کنید ؟
همه داشتند از تعجب شاخ در می آوردند . –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
طبیب با خونسردی به تکه های گوشت نگاهی انداخت . –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
دست بردار نبود . –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
خروشید و جوشید و برکند خاک زِ سُمش زمین شد همه چاک چاک –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2 – اسم ساده و انواعِ اسم غیر ساده را معین کنید ؟
گلخانه : …………………………….. هوشیار : ……………………………..

رفتگر : …………………………….. نابینا : ………………………………..
بلند آوازه :…………………………. پروردگار : ……………………………..
سادگی : ……………………………. خونسرد : ……………………………..
دانشمند : …………………………. دانا : …………………………………..
گوشت : …………………………….. طبیب : …………………………………
هوس : …………………………….. گرمابه : ……………………………….
3 – در کلمات زیر پسوند ، پیشوند و میانوند را معین کنید ؟
کارگر :………………………………. بلند آوازه ی : ……………………………..
گفتگو : ……………………………….. دانشمند : …………………………………..
با ادب : ………………………………. رفت و آمد : …………………………………
هوشیاری : ………………………….. سراسر : ……………………………………..
کارگر : …………………………….. آفریدگار : ……………………………………
4 – از بین موضوع های زیر یکی را انتخاب کن و به روش خاطره نویسی بنویس ؟
بازی در یک روز بارانی

خاطره ی اولین روز مدرسه

خاطره ی سفری به یاد ماندنی

5- با توجه به آشنایی شما با نویسنده ی درس ارزش علم کلاس چهارم و درس رازی و ساخت بیمارستان در فارسی پنجم زندگی نامه ی آقای محمد میر کیانی را بنویس و برای دوستانت بخوان ؟