عــناوینی که در ایــن آموزش مــی خــوانید :
درس دهم علوم دوم ابتدایی درون آشیانه ها در یک نگاه
دانش آموزان در سال گذشته با غذاهای جانوران و رشد آنها آشنا شدند.
در این درس آنان دربارهٔ نیاز جانوران به محلی برای زندگی، لانه سازی آنها و کارهایی که برای مراقبت از فرزندانشان انجام می دهند، گفتگو و اطلاعات جمع آوری می کنند.
به طور گروهی برای مورچه ها یک لانهٔ موقت می سازند و لانه سازی آنها را مشاهده می کنند.
دربارهٔ چگونگی ارتباط جانداران مثل اینکه خرگوش غذای عقاب است، اطلاعات جمع آوری می کنند.
ضمن گفتگو با یکدیگر راه هایی را برای کمک به سالم ماندن و رشد بچه های جانوران پیشنهاد می کنند.
مراحل زندگی چند جانور را مقایسه و دربارهٔ شباهت ها و تفاوت های آنها، نیازهای جانوران هنگام رشد و چگونگی برطرف شدن این نیازها گفتگو می کنند.
اهداف/ پیامدها درس دهم علوم دوم ابتدایی درون آشیانه ها
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
1 روش های جانوران برای مراقبت از فرزندانشان و تغییرات آنها در طول زندگی شان را بیان کنند.
2 روش های جانوران برای مراقبت از فرزندانشان و تغییرات حاصل از رشد جانوران مختلف را با هم مقایسه کنند
3 در مقایسه روش های جانوران در مراقبت از فرزندانشان و تغییرات آنها هنگام رشد به نقش محیط و جانداران دیگر در برطرف کردن نیاز های جانوران توجه کنند.
دانستنی ها درس دهم علوم دوم ابتدایی درون آشیانه ها
چرخ ریسک پشت بلوطی:
این پرندهٔ کوچک از گروه (راستهٔ) گنجشک هاست. پرهای پشت پرنده بلوطی رنگ است.
شیوهٔ لانه سازی آن با چرخ ریسک های دیگر ایران متفاوت است.
آشیانهٔ این پرنده از شاخه های درخت یا بوته ها آویزان است.
کار لانه سازی را پرندهٔ نر انجام می دهد و با کمک پرندهٔ ماده داخل آن را از مواد نرم فرش می کند.
دانش آموزان را ترغیب کنید موضوع شگفتی های آفرینش ارائه شده در صفحه 71 کتاب درسی که در تصویر فوق آمده است
را در گروه به گفتگو بگذارند و اهمیت آن را در زندگی خود بررسی و بیان کنند.
لانۀ مورچه ها:
بسیاری از مورچه ها در زیر خاک، تخته سنگ ها و درون درخت ها لانه می سازند.
لانه های آنها در زیر خاک، دالان های منظم و ساده ای است که در اعماق نسبتاً زیاد قرار داشته درون آن اتاق هایی برای ملکه، پرورش تخم ها و نوزادان و انبار غذا وجود دارد.
در ابتدا ملکهٔ مؤسس اجتماع مورچه ها، لانه ای را در زیر خاک یا یک پناهگاه دیگر حفر و در آن تخم ریزی می کند
و تا آماده شدن مورچه های کارگر، از تخم ها و نوزادان مراقبت می کند.
پروانۀ ابریشم:
دورهٔ زندگی کرم ابریشم به چهار مرحلهٔ تخم، نوزاد کرمی شکل، شفیره و پروانه تقسیم می شود.
کرم های ابریشم برای زندگی به درخت توت وابسته اند. درخت محل زندگی و غذای مناسب را فراهم می کند
تا جانور بتواند مراحل زندگی خود را طی کند. گونه ای از این جانور را انسان اهلی کرده است
و از نژادهای مختلف آن در صنعت پرورش کرم ابریشم یا نوغان داری،بهره برداری می کنند.
پرورش کرم ابریشم در ایران سابق های طولانی دارد.
اکنون در برخی از مناطق ایران مثل گیلان، آذربایجان شرقی، اصفهان و خراسان رضوی، کرم ابریشم پرورش می دهند.
گنجشک:
گنجشک خانگی در سوراخ دیوار ساختمان یا زیر شیروانی، در زمین زراعی یا باغ، لانهٔ خود را می سازد و از این جهت به زندگی در محیط شهری سازگاری یافته اند.
مطالب مرتبط: نکات کلیدي درس علوم پایه دوم ابتدایی
نکات آموزشی و فعالیت های پیشنهادی درس دهم علوم دوم ابتدایی درون آشیانه ها
می توانید از یکی از بچه ها بخواهید متن درس را برای بچه ها بخواند و دیگران به آن گوش دهند
و سپس نیاز جانوران به محل زندگی و لانه را با نشان دادن تصویر لانه و پرنده با بچه ها به گفتگو بگذارید.
برای آغاز گفتگو پرسش هایی را طرح کنید. مثل این پرسش ها:
پرنده از چه وسایلی برای لانه سازی استفاده می کند؟
چطور آنها را حمل می کند؟
ضمن کار توضیح های کوتاهی را ارائه کنید. مثل اینکه پرنده با نوک خود الیاف گیاهی را به یک شاخه گره می زند
و با پرواز به دور آن رشته ها را به هم می بافد تا لانه کامل شود.
بچه ها را وادار به تجسم کار پرنده بکنید.
حتی می توانید از آنها بخواهید در خانه و با جمع آوری با شاخه ها و برگ های نازک لانه ای بسازند
تا به پیچیدگی کار پرنده و شگفتی آفرینش آن بیشتر پی ببرند.
در پایان با یک پرسش برای درس بعدی زمینه سازی کنید:
چرا پرنده با این دقت لانه درست می کند؟
بچه ها می توانند با مراجعه به افراد آگاه و یا کتاب و یا فیلم دربارهٔ لانه سازی یک جانور اطلاعات جمع آوری کنند.
این اطلاعات می تواند شامل محل لانه سازی، وسایل مورد استفاده، ابزاری که جانور برای لانه سازی به کار می برد، باشد.
توجه داشته باشید بچه ها را نباید سراغ لانهٔ جانوران بفرستید. این کار ممکن است برای آنها و یا جانوران خطرآفرین باشد
در این فعالیت بچه ها می توانند دالان هایی را که مورچه ها حفر می کنند
و نیز انتقال دانه های گندم یا خرده های نان و شکر را به بخش هایی از دالان مشاهده کنند.
مرطوب نگهداشتن خاک برای اینکه مورچه ها آب کافی داشته باشند، بسیار مهم است.
البته باید مراقب باشید که مقدار آب زیاد نشود چون باید به مورچه ها هوای کافی برسد.
برای آسان شدن کار می توانید از ظرف های شیشه ای که در فلزی دارند، استفاده کنید
و در ظرف را با میخ های ریز سوراخ کنید و به جای پارچهٔ توری از آن استفاده کنید.
هر چه ظرف شیشه ای پهنای کمتری داشته باشد مناسب تر است
چون بهتر می توان دالان های مورچه ها را مشاهده کرد.
ظرف مورچه ها را در جایی قرار دهید که دمای معتدل داشته باشد.
ظرف مورچه ها نباید تکان بخورد پس بهتر است این فعالیت را در کلاس و یا آزمایشگاه مدرسه انجام دهید.
از دو مثال لانهٔ مورچه ها و پرنده ها برای گفتگو دربارهٔ فایدهٔ لانه سازی استفاده کنید.
با نشان دادن تصاویر زندگی کرم ابریشم یا نمایش فیلم پرورش کرم ابریشم؛ دانش آموزان را درگیر گفتگو دربارهٔ نیازهای این جانور و نقش گیاه توت در برآوردن این نیازها بکنید.
بسته به امکانات در اختیار شما منبع اطلاعات مورد نیاز برای تهیهٔ کارت جانوران، ممکن است کتاب، فیلم و یا افراد آگاه باشد
و یا اینکه بچه ها به مراکز نگهداری جانوران و یا باغ وحش رفته، اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کنند.
اطلاعاتی که بچه ها باید جمع آوری کنند به همان اندازه ای است که در کارت مربوط به خرگوش ها در کتاب دانش آموز نوشته شده است
ولی اگر بچه ها تمایل داشتند اطلاعات بیشتری را جمع آوری و بیان کنند، آنها را محدود نکنید.
برای آن که هدف فعالیت را بهتر برای بچه ها مشخص کنید می توانید پرسش هایی را طرح کنید تا بچه ها در گزارش خود به آنها پاسخ دهند مثل اینکه:
آیا جانور برای خود لانه می سازد؟
آیا به بچه خود شیر می دهد؟
کدام جانوران ممکن است آن را شکار کنند؟
از بچه ها بخواهید سازگاری هایی که جانوران مختلف برای لانه سازی و پرورش بچه هایشان دارند را بیان کنند
و درباره تناسب محل زندگی و امکانات لازم برای آنها با یکدیگر گفتگو کنند و در حد توان خود شگفتی آفرینش جانوران را درک کنند
به بچه ها کمک کنید تا هر گروه یک جانور را انتخاب کند.
در صورت امکان از آنها بخواهید جانوران آشنا در محل زندگی را انتخاب کنند.
در صورتی که امکان آوردن یک جانور به مدرسه فراهم شد،
مراقب باشید جانور صدمه نبیند و بچه ها نکات بهداشتی و ایمنی را رعایت کنند.
کارتهایی را که بچه ها تهیه کردند، پس از ارائه گزارش در کلاس، در پوشهٔ فعالیت های آنها قرار دهید.
از بچه ها بخواهید دربارهٔ کارت ها و گزارش یکدیگر، نظر بدهند و نقاط ضعف یا قوت آنها را مشخص کنند.
در صورت امکان از بچه ها بخواهید گزارش خود را با عکس و یا نقاشی همراه کنند.
در پایان فعالیت از بچه ها بخواهید روش های جانوران در نگهداری از بچه هایشان را با هم مقایسه کنند.
موضوع مقایسه می تواند این ها باشد:
غذایی که بچه های جانوران می خورند؛
آیا جانور لانه ای درست می کند؟
آیا هنگام رشد بچه ها مادر در کنار آن هاست؟
