مطالعات پنجم ابتدایی درس نوزدهم ایرانیان مسلمان حکومت تشکیل می دهند
1 – با ورود عرب های مسلمان به ایران، حکومت ساسانیان منقرض شد.
مردم ایران که از حکومت ساسانی ناراضی بودند، با شنیدن پیام های دین اسلام به تدریج مسلمان شدند.
2 – با ورود اسلام به سرزمین ما، دوره ی جدیدی در تارخ ایران آغاز شد و ایران جزو سرزمین های اسلامی قرار گرفت.
3 – خلفای بنی امیّه قوانین و عدالت اسلامی را رعایت نمی کردن؛
امامان را به شهادت می رساندند و نژاد عرب را از بقیّه ی نژادها برتر می دانستند.
در نتیجه، قیام های زیادی علیه بنی امیّه صورت گرفت.
4 – یکی از گروه های ناراضی در برابر کارهای بنی امیّه، خاندان بنی عبّاس بود.
5 – بنی عبّاس با تبلیغات زیاد، طرف دارانی در میان ایرانیان پیدا کرده بودند.
6 – خاندان بنی عبّاس می گفتند که می خواهند با ظلم و ستم مبارزه کنند و انتقام خون امام حسین (ع) و یارانش را بگیرند.
7 – ابومسلم خراسانی یکی از ایرانیانی بود که فرماندهی گروه های ناراضی را به عهده داشت.
8 – ابومسلم خراسانی در چند جنگ، سپاهیان بنی امیّه را شکست داد
و به این ترتیب خاندان بنی عبّاس به حکومت رسیدند.
9 – پس از مدّتی، خاندان بنی عبّاس هم ستمگری را آغاز کردند.
آن ها نیز ب دستورات اسلام توجّهی نداشتند. در این دوره نیز، امامان شیعه و پیروان آن ها مورد اذیّت و آزار قرار می گرفتند.
10 – به پیروان ابومسلم خراسانی، سیاه جامگان می گفتند؛ زیرا اغلب لباس سیاه می پوشیدند.
11 – مرقد مطهّر امام موسی کاظم (ع) و امام محمد تقی(ع) در کاظمین عراق قرار دارد.
این دو امام به دست بنی عبّاس به شهادت رسیدند.
12 – مرکز اصلی حکومت بنی عبّاس در بغداد (عراق کنونی) بود
و خلفای عبّاسی بر بیش تر سرزمین های اسلامی، از جمله ایران حکومت می کردند.
13 – بنی عبّاس، شیوه ی درست کشورداری را نمی دانستند؛
به همین دلیل، اغلب وزیران خود را از میان ایرانیان انتخاب می کردند تا بتوانند بر قلمرو پهناورشان حکومت کنند.
14 – از اوایل قرن سوم هجری، ایرانیان به تدریج در بخش های مختلف ایران، حکومت هایی تشکیل دادند.
این حکومت ها در قلمرو خلافت عبّاسیان قرار داشتند و جزئی از آن به شمار می رفتند.
15 – حکومت های ایرانی در دوره ی خلافت عبّاسیان عبارت بودند از:
1 – طاهریان، که پایتخت آن ها شهر نیشابور بود.
2 – صفّاریان، که پایتخت آن ها شهر زرنج بود و مجسّمه ی یعقوب لیث صفّاری در شهر زابل قرار داشت.
3 – سامانیان، که پایتخت آن ها شهر بخارا بود. مقبره ی امیراسماعیل سامانی نیز در شهر بخارا در کشور ازبکستان است.
4 – آل بویه، که پایتخت آن ها شهرهای اصفهان و ری بوده است. بندر امیر در فارس از بناهای این دوره است که به دستور عضدالدّوله ساخته شد.
5 – علویان، که پایتخت آن ها، شهرهای آمل، استرآباد و ساری بوده است.
16 – گنبد چمستان در مازندران، شهر ساری، از آثار دوره ی علویان می باشد.
17 – آل بویه دشمن خلیفه ی عبّاسی بودند. یکی از فرمانروایان آل بویه توانست بغداد را فتح کند و خلیفه ی عبّاسی را به زندان بیندازد.
18 – علویان و آل بویه پیرو مذهب شیعه بودند.
19 – برخی از حکومت های ایرانی مانند سامانیان و صفّاریان، به زبان فارسی اهمیّت زیادی می دادند و شاعران و دانشمندان را تشویق می کردند.
20 – رودکی شاعر معروف دوره ی سامانیان بود.
21 – فرمانروایان آل بویه و طاهریان به عمران و آبادی، علاقه ی زیادی داشتند و از کشاورزان حمایت می کردند.
22 – فرمانروایان آل بویه بیمارستان مهمّی در بغداد تأسیس کردند و به آموزش علم طب پرداختند.
23 – ابوعلی سینا دانشمند بزرگ ایرانی، وزیر یکی از شاهزادگان آل بویه بود.
24 – در زمان آل بویه مراکز علمی شیعه گسترش یافت.
