نکات درس به درس علوم چهارم ابتدایی

(درس اول) : زنگ علوم

• دانشمندان به کمک مشاهداتی که انجام می دهند و اطلاعاتی که به دست می آورند ، درباره ي  پاسخ پرسش هاي گوناگون پیش بینی هایی می کنند .

(درس دوم) : مخلوط ها در زندگی

اگر دو یا چند ماده را روي هم بریزیم به شکلی که خاصیت هیچ کدام از آنها تغییر نکند، بهآن یک مخلوط می گویند مانند : سالاد ، آجیل

جزوه کاربرگ های علوم چهارم ابتدایی درس به درس

مشاهده

• مخلوط ها همیشه از چند ماده ي جامد تشکیل نمی شوند بلکه انواع گوناگونی دارند مثلا مخلوط آب و روغن ، یک نوع مخلوط مایع در مایع است، مخلوط انواع میوه ها یا انواع سبزي ها از نوع مخلوط جامد در جامد هستند و مخلوط  خاکشیر و آب یک نوع مخلوط جامد در مایع است .

• وقتی قند را در آب می اندازید و آن را هم می زنید ، ذره هاي قند به آرامی از هم جدا می شوند و بعد از مدتی به طور یک نواخت در آب پراکنده می شوند . در این حالت می گوییم مخلوط یک نواخت است . به این نوع مخلوط ، محلول می گویند .
• گاهی مخلوط هاي شفّاف به وجود نمی آیند . براي مثال اگر ماست را با آب مخلوط کنیم ، دوغ به  دست می آید که شفّاف نیست . این نوع مخلوط ها ، محلول نیستند
• هر چه مواد ریزتر باشند ، به مدت زمان کمتري براي حل شدن در آب نیاز دارند .

• گرما بر حل شدن مواد در آب اثر دارد و هر چه آب گرم تر باشد ، مدت زمان کمتري براي حل  شدن مواد در آن لازم است .

• بیشتر مواد در دنیاي اطراف ما مخلوط هستند .
• براي جدا کردن مخلوط ها می توان از روش هایی مانند صاف کردن و بخار کردن استفاده کرد .
• از مخلوط آب با سیمان و ماسه و گچ در ساختمان سازي و از مخلوط آب و مواد خوراکی در آشپزي  استفاده می شود .
• ادویه ها ، شوینده ها و داروها مخلوط هاي مهمی هستند که براي سلامتی و پاکیزگی ما لازم هستند .
• برخی مخلوط ها مانند شوینده ها و رنگ ها براي جانداران و طبیعت مضرّند . بنابراین باید ازآن ها  درست استفاده کنیم .
• من براي استفاده ي درست از مخلوط ها :

– هنگام شستن دست ها ، در استفاده از مایع دست شویی زیاده روي نمی کنم .
– هیچ گاه شوینده هاي مختلف را با هم مخلوط نمی کنم ، زیرا ممکن است مرا بیمار کند .
– هیچ گاه محلول ها و مخلوط هایی را که نمی شناسم ، نمی چشم .
– هنگام استفاده از مواد و مخلوط ها حتما برچسب روي آنها را با دقت می خوانم .

(درس سوم) : انرژي نیاز هر روز ما

• بدن ما براي انجام کارهاي مختلف به انرژي نیاز دارد .
• وسایل گوناگون مانند : اتو ، بخاري ، جارو برقی ، و آسانسور نیز براي انجام دادن کار ، انرژي  مصرف می کنند .
• انرژي شکل هاي گوناگونی دارد از جمله : انرژي حرکتی ، انرژي نورانی ، انرژي صوتی و انرژي  گرمایی .
• همه ي اجسامی که حرکت می کنند ، انرژي دارند . به این انرژي ، انرژي حرکتی می گویند
• در جاهایی که باد زیادي می وزد ، از انرژي آن براي تولید انرژي الکتریکی استفاده می کنند . مانند  نیروگاه بادي منجیل و آسیاب بادي واقع در شهر یزد .
• آب جاري مانند باد انرژي دارد و می تواند سنگ ها را جا به جا کند .
• از انرژي آب جاري استفاده هاي گوناگونی می شود مثلا با استفاده از انرژي آب جاري ، برق تولید  می کنند و در زمان هاي گذشته ، براي آرد کردن غلّات از آسیاب آبی استفاده می کردند .
• انرژي می تواند از شکلی به شکل دیگر تبدیل شود .
• هواي گرم انرژي دارد . این انرژي انرژي گرمایی نام دارد .
• نفت ، بنزین ، گازوئیل از انواع سوخت ها هستند . این مواد می سوزند و انرژي گرمایی تولید می کنند .
• در خودروها ، با سوختن بنزین ، انرژي گرمایی به انرژي حرکتی تبدیل و با عث می شود خودرو به  حرکت در بیاید .
• نوري که از چشمه هاي نور می تابد ، انرژي دارد . خورشید با تابش نور ، سبب رشد گیاهان می  شود .
• باد ، آب جاري ، سوخت ها و خورشید ، منبع انرژي هستند .
• خورشید بزرگ ترین منبع انرژي است . روشنایی و گرماي کره ي زمین از خورشید است . این انرژي ، پاك ، ارزان و بی پایان است .
• صدا انرژي دارد . به انرژي صدا ، انرژي صوتی می گویند . مثلا صداي هواپیما ، با انرژي صوتی که  دارد ، شیشه ي پنجره ها را می لرزاند .
• سهم ما در حفاظت از منابع انرژي  : (مقدار سوخت ها که با استفاده از آن ها می توان انرژي ) گرمایی تولید کرد ، کم است و روزي به پایان می رسند . پس باید از مصرف بیجاي آن ها خودداري کنیم و با انجام دادن کارهاي درست ، منابع انرژي را حفظ کنیم
• براي حفاظت از منابع انرژي : 
  – من در زمستان به جاي زیاد کردن شعله ي بخاري ، لباس گرم می پوشم .
  – خانواده ي من براي رفت و آمد در شهر ، به جاي خودروي شخصی از وسایل نقلیه ي عمومی استفاده می کنند .

(درس چهارم) : انرژي الکتریکی

• یکی از شکل هاي انرژي ، انرژي الکتریکی است .
• بیشتر وسایل و دستگاه هایی که ما در خانه ها ، کارخانه ها ، فروشگاه ها و بیمارستان ها از آن ها استفاده می کنیم ، با انرژي الکتریکی کار می کنند ( مانند :      تلویزیون،آسانسور ، لامپ ، اتو و … )در این وسایل ، انرژي الکتریکی به شکل هاي دیگر انرژي تبدیل می شود .
• انرژي الکتریکی در نیروگاه هاي برق تولید می شود و از راه کابل ها و سیم ها به خانه ي شما ، مدرسه ها ، کارخانه ها ، بیمارستان ها و … منتقل می شود .
• باتري ها می توانند انرژي الکتریکی را ذخیره کنند .
• الکتریسیته به وسیله ي سیم از باتري جاري می شود و لامپ را روشن می کند . پس از روشن کردن لامپ ، الکتریسیته از سیم دیگر به باتري بر می گردد .
• با استفاده از کلید می توانیم لامپ را روشن و خاموش کنیم .
• بعضی از جسم ها مانند میخ آهنی ، گیره ي کاغذ فلزّي ، سکّه و سیم مسی ، الکتریسیته را عبور می دهند . به این جسم ها ، رساناي الکتریکی می گویند .
• بعضی از جسم ها مانند چوب ، پلاستیک و شیشه ، الکتریسیته را از خود عبور نمی دهند ، به این جسم ها نارساناي الکتریکی می گویند .
• انرژي الکتریکی یکی از پر مصرف ترین انرژي ها در سراسر جهان است . مهمترین منبع تولید این انرژي ، سوخت ها هستند .
• مقدار سوخت ها محدود است یعنی آن ها پس از مدتی مصرف کردن تمام می شوند پس باید از مصرف بی رویه ي سوخت ها خودداري کنیم .
• من براي محافظت از منابع انرژي : 
  – موقع ترك اتاق لامپ ها را خاموش می کنم .
  – پس از خاموش کردن تلویزیون با کنترل ، کلید برق آن را قطع می کنم .
  – و …

(درس پنجم) : گرما و ماده

• از دماسنج براي اندازه گیري دما ، استفاده می شود .
• برخی از دماسنج ها عبارتند از : دماسنج دیجیتالی – دماسنج پزشکی – دماسنج دیواري – دماسنج  نواري
• براي اندازه گیري دما از درجه ي سلسیوس استفاده می شود .
• گرما باعث افزایش دما و سرما باعث کاهش دما می شود . بنابراین در تابستان ، گرماي هوا باعث افزایش دما و در زمستان ، سرماي هوا باعث کاهش دما می شود .
• به موادي مانند فلز ها که گرما را عبور می دهند ، رساناي گرما و به موادي مانند چوب و پلاستیک که گرما از آن ها به خوبی عبور نمی کند ، نارساناي گرما می گویند .
• فلاسک ظرفی است که مایع ها را براي مدت طولانی تري گرم و یا سرد نگه می دارد .
• در زمستان با سوزاندن هیزم ، گاز و نفت ، گرماي مورد نیاز خانه هاي خود را تامین می کنیم .
• با استفاده از مواد نارسانا ، می توانیم از هدر رفتن گرما در زمستان و از ورود گرما در تابستان جلوگیري کنیم . با این کار ما در ذخیره کردن انرژي سهیم هستیم .
• براي جلوگیري از هدر رفتن گرما :
  – من در روزهاي خیلی سرد و خیلی گرم که کولر و بخاري روشن است پنجره ها را باز نمی گذارم .
  – من و خانواده ام از درزگیر براي پوشاندن فاصله ي بین در و پنجره ها استفاده می کنیم .
  من و خانواده ام در روزهاي سرد ، از پرده هاي ضخیم براي پوشاندن پنجره ها استفاده می کنیم .
  و …

(درس ششم) : سنگ ها

• سنگ ها از نظر ویژگی هاي ظاهري مانند : رنگ ، زبري ، صافی ، سختی و اندازه ي ذره هایشان متفاوت اند .
• انواع سنگ ها : 1- سنگ هاي رسوبی 2- سنگ هاي آذرین 3- سنگ هاي دگرگونی
• رود هنگام سرازیر شدن از کوه ، سنگ ها و ذره هاي ریز و درشت را با خود به حرکت در می آورد . سنگ هاي ریزتر و گل و لاي ، همراه رود حرکت می کنند تا وارد دریا و دریاچه شوند . این ذره ها پس از وارد شده به دریا و دریاچه ، ته نشین می شوند و لایه لایه روي هم قرار می گیرند . این لایه ها پس از گذشت سال هاي طولانی سخت می شوند و سنگ هاي رسوبی را تشکیل می دهند .
• درون زمین بسیار گرم است . سنگ ها در درون زمین به دلیل گرماي زیاد به حالت مذاب اند . این مواد مذاب پس از سرد شدن ، سنگ هاي آذرین را تشکیل می دهند .
• برخی از سنگ ها بر اثر گرما و فشار زیاد تغییر می کنند ، به همین سبب به آن ها سنگ هاي دگرگونی می گویند مانند سنگ مرمر .
• استفاده هایی که از سنگ ها می شود : ما در زندگی خود از وسایل و مواد گوناگونی استفاده می کنیم که بعضی از آن ها را از سنگ می سازند . مغز مداد شما ، گچی که با آن روي تخته می نویسید و گچی که دیوار ها را با ان سفید می کنند ، پنجره هاي فلزّي ، دست گیره هاي در ، بیشتر وسایل آشپزخانه و حتی نمکی که در غذا می ریزیم ، از سنگ هاي گوناگون تهیه می شوند .
• سنگ آهن ، نوعی سنگ است که از آن ، آهن تهیه می کنند و در همه جا یافت نمیشود.
• در کارخانه ي ذوب آهن ، فلزّ آهن را از سنگ آهن به دست می آورند .
• استفاده زیاد از سنگ ها با عث می شود که این منبع ارزشمند با سرعت بیشتري به پایان برسد .
• براي حفاظت از منابع خدادادي و جلوگیري از آسیب رسیدن به انسان و جانوران : 

– من زباله هاي فلزّي را در طبیعت رها نمی کنم .
– من در طبیعت ، سنگ ها را جا به جا نمی کنم ، چون برخی جانوران کوچک زیر سنگ ها زندگی می
کنند .
– من مدادم را بیهوده نمی تراشم .
و …

(درس هفتم) : آهن ربا در زندگی

• آهن ربا همه ي جسم هاي فلزي را جذب نمی کند . آهن ربا ورق آلومینیمی و سیم مسی را جذب نمی کند . جسم هاي فلزي مانند میخ و گیره ي کاغذ که آهنی هستند ، جذب آهن ربا می شوند .
• خاصیت آهن ربایی در وسط آهن ربا ، از قسمت هاي دیگر کمتر است .
• به قسمت هایی از آهن ربا که خاصیت آهن ربایی بیشتري دارد ، قطب هاي آهن ربا می گویند . هر آهن ربا دو قطب دارد .
•  قطب شمال آهن ربا را با علامت N قطب جنوب آهن ربا را با علامت S نشان می دهند .
• وقتی دو آهن ربا را به هم نزدیک می کنیم ، قطب هاي همنام آهن ربا ، یکدیگر را دفع و قطب هاي غیر همنام یکدیگر را جذب می کنند .
• برخی از اجسام آهنی ، مانند میخ را اگر با آهن ربا مالش دهیم ، خاصیت آهن ربایی پیدا می کنند .
• با استفاده از آهن ربا می توان جهت هاي جغرافیایی را پیدا کرد .
• در مسافرت هاي دریایی و هوایی براي تعیین مسیر حرکت کشتی ها و هواپیماها از قطب نما استفاده می کنند .
• یکی از روش هاي جا به جا کردن جسم ها ، استفاده از آهن رباي الکتریکی است .در بعضی از جرثقیل ها از این آهن ربا براي بالا بردن وسیله هاي آهنی استفاده می شود.
• کارت هاي اعتباري که مردم براي پرداخت هاي خود از آن ها استفاده می کنند ، خاصیت آهن ربایی دارند .
• اگر زباله ها را در طبیعت رها کنیم ، به محیط زیست آسیب می زنند . با بازیافت زباله هاي خشک ، مانند قوطی هاي فلزي و طرف هاي پلاستیکی دور ریز ، می توانیم محیط زیست پاکیزه اي داشته باشیم . با این کار منابع فلزي را براي آینده حفظ می کنیم و مانع از نابودي محل زندگی جانوران می شویم .
• براي بازیافت زباله ها ، من زباله هاي کاغذي را جداگانه جمع آوري می کنم . من و خانواده ام ، قوطی هاي فلزي نوشیدنی ها ، آب میوه و مواد غذایی را در سطل جداگانه می ریزیم و تحویل مراکز جمع آوري زباله هاي خشک می دهیم .

(درس هشتم) : آسمان در شب

• فاصله ي ستاره ها با زمین ، به یک اندازه نیست . برخی دورتر و برخی نزدیک ترند .
• ستاره شناسان در قدیم با دیدن ستاره ها در شب ، موجوداتی را در ذهن خود تصور می کردند و براي آن ها نامی انتخاب می کردند . خرس بزرگ ( دب اکبر ) یکی از آن هاست .
• همه ي نقطه هاي نورانی که هنگام شب در آسمان مشاهده می کنیم ، در مجموعه اي به نام کهکشان قرار دارند . کهکشانی که ما در آن زندگی می کنیم ، به راه شیري معروف است . کهکشان ما تعداد بسیار زیادي ستاره دارد . خورشید یکی از ستاره هاي این کهکشان است . خورشید از خود نور دارد و به همین دلیل به آن ستاره می گویند
• .خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است .
• زمین به دور خورشید می چرخد . به همراه زمین ، هفت سیاره ي دیگر هم به دور خورشید می چرخند . خورشید و هر چیزي که به دور آن می گردد ، منظومه ي خورشیدي ( منظومه ي شمسی ) نامیده می شود .
• سیاره ها به دور خورشید می گردند . آن ها از خود نور ندارند و نور خورشید را بازتاب می کنند .
• سیاره ها به ترتیب عبارتند از : تیر ( عطارد ) – زهره ( ناهید ) – زمین ( ارض ) – بهرام ( مرّیخ ) – مشتري ( برجیس ) – کیوان ( زحل ) – اورانوس – نپتون
• دورترین سیاره ي منظومه ي شمسی ، نپتون است که جنس آن از گاز است .
• سیاره ي ناهید ( زهره ) را می توانیم گاهی قبل از طلوع خورشید و گاهی بعد از غروب خورشید در آسمان مشاهده کنیم .
• سیاره ي بهرام از روي زمین ، به شکل نقطه اي نورانی به رنگ قرمز دیده می شود و جنس آن از سنگ است .
• به مسیر حرکت سیاره ها به دور خورشید ، مدار می گویند .
• زمین داراي هوا ، آب و خاك است . نه زیاد گرم و نه زیاد سرد است . به همین دلیل جاي مناسبی براي زندگی گیاهان ، جانوران و انسان است . سیاره ي زمین از فضا به شکل کره ي آبی و سفید زیبایی دیده می شود .
• از یک دور گردش هر سیاره به دور خورشید ، سال به وجود می آید . سال زمین حدود 365 شبانه روز است .
• تقویم کشور ما بر اساس گردش زمین به دور خورشید تنظیم شده است .
• سال سیاره ي نپتون از بقیه ي سیاره ها طولانی تر است . سیاره ها هر چه از خورشید دورتر باشند ، مداري که بر روي آن به دور خورشید می چرخند ، طولانی تر و بزرگ تر می شود .
• ماه به دور زمین می چرخد . ماه از همه ي سیاره ها و ستاره ها به زمین نزدیک تر است . ماه از خود نوري ندارد و نور خورشید را بازتاب می کند . به این نور مهتاب می گویند .
• در کره ي ماه ، آب و هوا وجود ندارد . سطح آن ناهموار و داراي تعداد زیادي گودال هاي کوچک و بزرگ است .
• چرخش ماه به دور زمین ، حدود چهار هفته طول می کشد که به آن ماه قمري می گویند .
• حدود هزار سال پیش ، اولین رصدخانه در شهر ري ایران ساخته شد . در رصدخانه ها ، ستاره شناسان با استفاده از ابزار هاي مختلف ، ستاره ها و سیاره ها را مطالعه می کنند .
• اولین سفر انسان به فضا ، سفر به کره ي ماه بوده است .
• دانشمندان تا کنون دریافته اند که زمین تنها سیاره اي است که گیاهان ، جانوران و انسان ها روي ان زندگی می کنند .

(درس نهم) : بدن ما ( 1)

• بدن ما و همه ي جانداران از سلّول ساخته شده است . سلّول ها زنده اند .
• وقتی سلّول هاي پوست آسیب می بینند ، سلّول هاي جدید جاي آن ها را می گیرند و زخم بهبود پیدا می کند .
• سلّول ها بسیار کوچک اند . مثلا میلیون ها سلّول پوست روي یک میلیمتر از خط کش جا می گیرند .
• براي دیدن سلّول ها باید از میکروسکوپ استفاده کرد . میکروسکوپ ابزاري است که می تواند اجسام را چند هزار برابر بزرگ تر از اندازه ي واقعی شان نشان دهد .
• در بدن ما میلیون ها میلیون سلّول وجود دارد و این سلّول ها شکل هاي مختلفی دارند .
• هر سلّول معمولا از سه قسمت تشکیل شده است : 1-پرده ي دور سلّول یا غشاء 2 -سیتوپلاسم -3 هسته
• وقتی بدن رشد می کند ، تعداد سلّول ها افزایش می یابد .
• وقتی بخشی از بدن آسیب می بیند ، سلّول هاي آن بخش تقسیم می شوند و سلّول هاي جدیدي را تولید می کنند .
• غذایی که می خوریم ، آبی که می نوشیم و هوایی که تنفس می کنیم ، نیاز سلّول هاي بدن ما را برطرف می کنند . سلّول ها به این مواد نیاز دارند تا زنده بمانند ، رشد کنند و تقسیم شوند .
• گوارش غذا از وقتی که آن را وارد دهان می کنیم آغاز می شود . گوارش سبب می شود تا غذا آن قدر ریز شود که ذره هاي آن بتوانند وارد سلّول هاي بدن شوند .
• من براي حفظ سلامت بدن خود : غذا را همیشه به خوبی می جوم . نوشابه زیاد نمی نوشم . شیر زیاد می نوشم . نوشیدنی و غذاي خیلی داغ و خیلی سرد نمی خورم .

(درس دهم) : بدن ما ( 2 )

• شُش ها مقداري هوا را در خود جاي می دهند . هر چه شُش ها بزرگ تر باشد ، هواي بیشتري را در خود جاي می دهد .
• وقتی نفس می کشیم هوا از ر اه بینی یا دهان وارد لوله ي ناي می شود . هوا از ناي به شاخه هاي  باریک تر آن می رود و سپس وارد دو تا شُش می شود . به این عمل دم می گویند .
• وقتی هوا را از بینی یا دهان خارج می کنیم ، هوا از همان مسیر برمی گردد . به این عمل بازدم می گویند .
• خون در سراسر بدن در لوله هایی به نام رگ جریان دارد و مواد گوناگون را از راه رگ ها جا به جا می کند . خون مواد غذایی را به سلّول هاي بدن می رساند و مواد دفعی را از سلّول ها می گیرد .
• در خون سلّول هایی به نام گلبول قرمز وجود دارند . گلبول هاي قرمز اکسیژن و کربن دي اکسید را جا به جا می کنند .
• قلب مانند یک تلمبه خون را با فشار به درون رگ ها می فرستد .
• سرخ رگ ها خون را از قلب خارج می کنند و به بخش هاي مختلف بدن می رسانند .
• سیاه رگ ها خون بخش هاي مختلف بدن را وارد قلب می کنند .
• در قسمت هاي مختلف بدن رگ هاي بسیار باریکی به نام مویرگ وجود دارد . مویرگ ها مواد لازم را به سلّول هاي بدن می رسانند .
• وجود نبض نشان می دهد که خون در سرخ رگ ها حرکت می کند و تعداد نبض ها با تعداد ضربان قلب مساوي است . تعداد ضربان قلب یک انسان بالغ و سالم معمولا 75 بار در دقیقه است .
• اگر ما غذاهاي پرچرب بخوریم ، ممکن است در بزرگسالی قلب و رگ هایمان درست کار نکنند . زیرا مواد چربی که در غذا وجود دارند به سرخ رگ ها می چسبند و حرکت خون را سخت می کنند .
• خوردن انواع میوه ها ، سبزي خوردن ، زیتون و گردو براي قلب مفید است . ورزش کردن نیز کمک می کند تا قلب بهتر کار کند .
• سلّول هاي روده ي باریک ، مواد غذایی و شُش ها ، اکسیژن را به خون می رسانند تا خون آن ها را به سلّول هاي مختلف مانند سلّول هاي دست و پا و مغز ببرند .
• گلبول هاي قرمز خون ، اکسیژن را از شُش دریافت می کنند و کربن دي اکسید را به شُش می دهند .
• خون کربن دي اکسید را از سلّول هاي بدن جمع آوري می کند و به شش ها می دهد تا از بدن خارح شوند . سلّول ها ، مواد دفعی دیگري مثل آب اضافی را به خون می دهند . خون این مواد را به کلیه ها می برد .
• کلیه ها خون را تصفیه می کنند و مواد دفعی را به شکل ادرار در می آورند .
• ادرار در مثانه جمع می شود و با پر شدن مثانه ، فرد احساس دفع پیدا می کند .
• بدن ما علاوه بر غذاي سالم به هواي سالم نیاز دارد . اگر نیازهاي بدن ما به خوبی برطرف شود ، بخش هاي مختلف بدنمان درست کار می کنند و سالم می مانیم .
• من باري حفظ سلامت بدن خود : هر روز ، به اندازه ي کافی آب می نوشم . با دفع کردن به موقع  ادرار ، از کلیه هاي خودم مراقبت می کنم . در روزهایی که هوا آلوده است ، بیرون از خانه بازي نمی کنم .

(درس یازدهم) : بی مهره ها

• کرم خاکی از مواد موجود در خاك تغذیه می کند .
• کفشدوزك ، جانوران کوچکی مانند شته را می خورد .
• شته ، شیره ي گیاه را می مکد .
• مورچه ، شیره اي را که شته می مکد ، می خورد . دانه ي گیاهان را هم می خورد .
• عنکبوت ، شکارچی مورچه و جانوران کوچک است .
• مار ستون مهره دارد و جانوري مهره دار است در حالی که کرم خاکی ستون مهره ندارد . به جانورانی که ستون مهره ندارند ، جانوران بی مهره می گویند .
• مورچه ، کفشدوزك ، شته ، عنکبوت و بسیاري از جانوران دیگر بی مهره اند .
• دانشمندان بی مهره ها را در گروه هاي ( کرم ها – حشرات – عنکبوتیان – سخت پوستان – هزارپایان ) تقسیم بندي می کنند .
• دانشمندان کرم خاکی و جانوارن مانند آن را در گروه کرم ها طبقه بندي می کنند .
• زالو کرمی است که در باتلاق ها و گاهی در جوي آب زندگی می کند .زالو از خون جانوران دیگر تغذیه می کند .
• کرمک کرمی است که در روده ي انسان ، به ویژه روده ي کودکان ، زندگی می کند . کرمک از غذاي بدن ما استفاده می کند و ما را بیمار می کند .
• اگر پس از رفتن به دست شویی و پیش از غذا خوردن دستهایمان را با آب و صابون بشوییم و همیشه ناخان هایمان را کوتاه نگه داریم ، می توانیم از آلوده شدن خود به کرمک جلوگیري کنیم .
• برخی از کرم ها مفیدند . مثلا انسان نوعی کرم خاکی را پرورش می دهد که کود تولید می کند . این کود رشد گیاهان را افزایش می دهد . همچنین زالو را براي استفاده در پزشکی پرورش میدهند .
• دانشمندان بی مهره هایی مانند مورچه ، کفشدوزك و شته را در گروه حشرات طبقه بندي می کنند
• حشرات فراوان ترین جانوران روي زمین اند .
• حشرات شش پاي بند بند ، دو شاخک و بدن چند قسمتی دارند . برخی از حشرات بال دارند .
• برخی از حشرات ما را بیمار می کنند . شپش حشره اي است که از خون انسان تغذیه می کند . این حشره در لا به لاي موهاي انسان زندگی می کند و در آنجا تخم می گذارد . شپش موجب خارش شدید پوست می شود .
• عنکبوت تارهاي چسبناك می تَنَد و با آن ها شکار خود را به دام می اندازد .
• عنکبوت بدن دو قسمتی و هشت پاي بند بند دارد . عنکبوت ، عقرب و جانوران شبیه آن ها را در گروه عنکبوتیان طبقه بندي می کنند .
• خر خاکی از گروه سخت پوستان است . خرچنگ و میگو را هم در گروه سخت پوستان طبقه بندي می کنند .
• خر خاکی در جاهی مرطوب و تاریک زندگی می کند و بدن بند بند ، دو شاخک دراز و پاهاي زیادي دارد . پوسته ي محکمی از بدن این جانور محافظت می کند .
• هزار پاها مانند خر خاکی در جاهاي تاریک و مرطوب زندگی می کنند .
• دانشمندان ، عنکبوتیان ، حشرات ، سخت پوستان و هزارپایان را در یک گروه بزرگ به نام  بندپایان طبقه بندي می کنند .
• بدن بند پایان پوشش سختی دارد . آن ها هنگام رشد کردن چند بار پوشش سخت خود را عوض می کنند . به این کار پوست اندازي می گویند .
• جانوران بی مهره ي دیگري نیز وجود دارند که در آب و خشکی زندگی می کنند از جمله : حلزون ، ستاره ي دریایی ، صدف دو کفه اي ، هشت پا و عروس دریایی .
• من براي حفاظت از جانوران : هرگز لانه ي جانوران را در بیابان ، دشت ، ساحل و جاهاي دیگر خراب نمی کنم .
• هرگز در ساحل دریا و رودخانه که محل زندگی بسیاري از جانوارن است ، زباله نمی ریزم .

(درس دوازدهم) : گوناگونی گیاهان

• دانشمندان گیاهانی را که دانه ي یک قسمتی دارند ، تک لپه وگیاهانی را که دانه ي دو قسمتیدارند ، دو لپه می نامند .
• همه ي گیاهان تک لپه و دولپه ، گلدارند .
• از قسمت هاي مختلف گل می توان ( گلبرگ – پرچم – کاسبرگ و مادگی ) را نام برد .
• اگر دانه هاي گَرده از پرچم به روي مادگی منتقل شوند ، به این عمل گرده افشانی می گویند گاهی باد ، جانوران و انسان به عمل گرده افشانی کمک می کنند .
• معمولا پس از گرده افشانی ، قسمتی از مادگی به میوه تبدیل می شود . دانه در درون میوه ،  تشکیل می شود .
• دانه رشد می کند و یک گیاه جدید را به وجود می آورد . از یک دانه ي باقلا ، یک گیاه باقلا و از یک دانه ي کاج ، یک درخت کاج به وجود می آید .
• گیاهانی مانند کاج ، باقلا و گوجه فرنگی با دانه تولید مثل می کنند . این گیاهان را دانه دار می گویند .
• گیاهانی مانند خزه و سرخس که دانه ندارند ، با هاگ تولید مثل می کنند . این گیاهان بیشتر در مکان هاي مرطوب رشد می کنند .
• ما از میوه ، دانه ، برگ ، ساقه و ریشه ي گیاهان گوناگون استفاده می کنیم . از گیاهان انواع داروها ، روغن ، رنگ ، کاغذ و حتی پارچه تهیه می کنیم . زندگی ما به گیاهان وابسته است پس باید بکوشیم تا از گیاهان محافظت کنیم .
• براي حفظ و نگه داري گیاهان : من شاخه ي درخت و گل ها را نمی شکنم . هیچ گاه روي درخت یادگاري نمی نویسم . من و همکلاسی هایم گیاهانی مانند ریحان ، گوجه فرنگی و خیار را در گلدان می کاریم و از محصول آن ها استفاده می کنیم . از گل و درخت حیاط خانه ي خودمان مراقبت می کنم .

(درس سیزدهم) : زیستگاه

• ویژگی هاي موجودات زنده :
  – رشد می کنند
  – حرکت می کنند
  – نفس می کشند
  – غذا می خورند
  – موجوداتی شبیه به خود را تولید می کنند
• گیاهان و جانوران ، موجودات زنده ي بوستان اند . در حالی که خاك ، آب ، هوا و نور موجودات غیر زنده ي بوستان هستند .
• به جانورانی که از گیاهان تغذیه می کنند ، گیاه خوار می گویند .
• به جانورانی که از جانوران دیگر تغذیه می کنند ، گوشت خوار می گویند .
• به جانورانی که هم گیاه و هم گوشت می خورند ، همه چیز خوار می گویند .
• به ارتباط غذایی موجودات زنده ، زنجیره ي غذایی می گویند .
• از ارتباط چند زنجیره ي غذایی ، شبکه ي غذایی به وجود می آید .
• هر موجود زنده در جایی زندگی می کند که براي تغذیه ، تنفس ، رشد ، تولید مثل و حرکت کردن او مناسب باشد . به این مکان زیستگاه آن موجود زنده می گویند .
• زیستگاه بعضی از ماهی ها رودخانه ، دریاچه ، دریا و اقیانوس است . یک آکواریوم کوچک ، زیستگاه یک یا چند ماهی است که در آن زندگی می کنند . زیستگاه کرم خاکی ، خاك مرطوب است
• بوستان زیستگاهی است که انسان آن را می سازد . انسان زیستگاه هاي طبیعی را تغییر می دهد . گاهی آن ها را با فعالیت هاي خود مثل جاده سازي ، ساختن شهرك و کارخانه از بین می برد .
• من براي حفاظت از زیستگاه ها : پرندگان و جانوران را در قفس نگه نمی دارم و آن ها را آزاد می کنم تا به زیستگاهشان بروند . هر گاه به جنگل ، مزرعه و بوستان می روم ، به گیاهان و موجوداتآن جا آسیب نمی رسانم . در فعالیت هاي حفظ محیط زیست شرکت می کنم . وقتی با خانواده ام بهگردش می روم ، حتما هنگام برگشت ، آتش را خاموش می کنم .