درس هفتم علوم اول ابتدایی زمين خانه ی سنگی ما در يک نگاه
در اين درس دانش آموزان با مشاهده، جمع آوری اطلاعات، گفت و گو کردن و فعاليت های گروهی پی می برند
که در بيشتر نقاط زمين سنگ وجود دارد. آنان موارد استفاده از سنگ ها را فهرست کرده
و با درک چگونگیتغييرات سنگ ها آنها را بر اساس تغييراتشان طبقه بندی می کنند.
اهداف /پيامد ها درس هفتم علوم اول ابتدایی زمين خانه ی سنگی ما
در پايان اين درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
سطح ١ محل هايی که در آن جا سنگ يافت می شود را شناسايی کرده
و موارد استفاده از آنها و نيز بعضی از روش های تغييرات سنگ ها را شرح دهند.
سطح 2 با بررسی و مطالعه ی محیط اطراف خود، مکان هایی که در آن سنگ ها به فراوانی یافت می شوند
وموارد استفاده از سنگ ها را شناسایی و با مشارکت سایر دانش آموزان سنگ های جمع آوری شده راطبقه بندی کنند.
سطح 3 با مشاهده ی سنگ ها آنها را براساس موارد استفاده، جنس ، رنگ، تغییراتطبقه بندی کنند
و موارد استفاده برخی از آنها را در محیط زندگی گزارش کنند.
نکات آموزشی و فعاليت های پيشنهادی
سنگ ها پس از تغییر چه می شوند؟
١ از دانش آموزان بخواهيد آب و سنگ هارا داخل قوطی بريزند و در قوطی را محکم ببندند.
قوطی را به شدت تکان دهند،
سپس پارچه را روی ظرف شيشه ای با نخ محکم ببندند حال در قوطی را باز کنند،
ابتدا سنگ ها را با دست خارج کنند و بعد آبقوطی را روی پارچه بريزند.
به آنها فرصت دهيد در مورد تغييرات سنگ ها گفت وگو کنند.
انتظار می رود همه آنان متوجه شده باشند که خرده سنگ ها از ساييده شدن سنگ ها به وجود آمده اند.
بعضی از دانش آموزان می توانند بين اين آزمايش و اتفاقاتی که در طبيعت برای سنگ ها رخ می دهد ارتباط دهند.
برخی از آنان می توانند يک رابطه ی منطقی ميان عامل تغيير (نيروی انسانی و نيروی رود)،(قوطی و رودخانه) در تغيير سنگ (طبيعت و قوطی) را کشف کنند.
به هنگام ريختن آب روی پارچه توجه داشته باشيد که اغلب قوطی های فلزی موجود دارای لبه ای هستند
که ممکن استذرات ريز خرد شده در پشت لبه قرار بگيرند و خارج نشوند.
در اين فعاليت عامل مهم انرژی است.
ولی چون دانش آموزان سال اولبا مفهوم انرژی آشنايی ندارند، بيشتر از عامل تغيير يا نيروی آدم يا نيروی رود استفاده کنيد.
از پارچه ی سفيد استفاده کنيد تا ذرات بهتر ديده شوند.
اصطلاح رودخانه، برای محلی به کار می رود که ممکن است آب از آن عبور کند.
رود فقط به آبی گفته می شود که از داخل رودخانه عبور می کند.
برخی دانش آموزان ممکن است قوطی را به جای رودخانه و آب داخل آن را رود فرض کنند
و سنگ ها هم بر اثر غلتيدندر داخل رودخانه و تماس و ضربه زدن به هم از شکل لبه دار و تيز به قطعاتی گرد و صاف تبديل شوند.
احتمالاً فقط تعداد کمی ازدانش آموزان می توانند به اين پاسخ برسند
و از همه انتظار نمی رود. اين فعاليت برای پرورش مهارت مشاهده و تفسير مشاهدات مفيد است.
برای ساخت يک ساختمان دو طبقه چه سنگ هايی لازم است؟
انتظار می رود همه ی دانش آموزان ليستی از سنگ هايی که در اين نوع ساختمان استفاده می شود را تهيه کنند
و اغلب می توانند علاوه بر فهرست سنگ ها از موادی که از سنگ به دست می آيد و در اين ساختمان مورد استفاده قرار می گيرد نيز نام ببرند.
اگر گفت و گو ادامه پيدا کند و شما اجازه دهيد آنان اطلاعاتشان را وسيع تر کنند
و در جلسه های بعد ارايه دهند برخی ممکن است
حتی نام بعضی از وسايل و ابزارهايیرا که از سنگ ساخته می شود هم ذکر کنند.
در اين فعاليت نام بردن نوع سنگ (گرانيت، مرمر و…) به هيچ عنوان مورد نظر نيست و منظور محل هايی است که به سنگ نيازدارد
مثلاً به کار بردن قلوه سنگ و شن در زير سازی ساختمان، در روستاها سنگ برایديوار، در شهرها سنگ برای روکار
ساختمان، سنگ برای کف، سنگ برای پله و…
نمونه هايی از سنگ هايی که در محل زندگی درس هفتم علوم اول ابتدایی
مجموعه سنگ ها را در اختيار آنها قرار داده و از آنها بخواهيد سنگ ها را طبقه بندی کنند.
در اين فعاليت انتظار می رود همه ی دانش آموزانسنگ ها را از نظر رنگ يا شکل ظاهری به دو گروه طبقه بندی کنند.
بنابراين در مورد دانش آموزانی که قادر به اين طبقه بندی نيستند صبور باشيد
و فرصتی فراهم کنيد تا ضمن گفت وگو با هم گروه ها يا دانش آموزان ديگر طبقه بندی را انجام دهند.
احتمال می روداغلب دانش آموزان بتوانند سنگ ها را از نظر استحکام و سختی هم طبقه بندی کنند.
اما فقط اندکی از دانش آموزان ممکن است بهکمک وسيله ای مثلاً يک ميخ، سنگ ها را به دو گروه،
آنهايی که از ميخ خط برمی دارند و آنهايی که ميخ نمی تواند به آنها خط بياندازدطبقه بندی کنند.
هم چنين ممکن است تعداد کمی به اجزای تشکيل دهنده ی سنگ ها اشاره کنند
آنهايی که از ذره های مختلف تشکيلشده اند و آنهايی که همه ی ذرات يک رنگ دارند.
بديهی است در تمام اين موارد شما نقش يک تسهيل کننده ی يادگيری را داريد
که فرصت می دهيد دامنه ی مشاهدات دانش آموزان به تدريج وسيع تر شود تا پاسخ ها را خود پيدا کنند
نمونه هايی که دانش آموزان ارايه می دهند تابع محيط زندگی آنان است.
برای مثال در يک روستای واقع در استان های کناریدريای مازندران ممکن است بسيار مختصر و در يک شهر بزرگ (مثل تهران) بسيار گسترده باشد.
در کارخانه های مختلف از سنگ مواد گوناگونی درست می کنند
توجه داشته باشيد که فقطبه مراحل کلی، مثل استخراج معدن، حمل مواد، تغيير مواد و محصول اشاره شود کافی است.
ممکن است برخی از دانش آموزانبه مراحلی مانند جداسازی، ذوب، قالب گيری و… اشاره کنند.
بايد توجه داشته باشيد موادی مانند سيمان، آهک، گچ، آهن و…
همگی از سنگ به دست می آيند انتظار می رود بيشتر دانش آموزان به اين مواد اشاره کنند.
تعداد معدودی ممکن است به رنگ، مس،آلومينيم، سراميک، شيشه، اشاره کنند،
قسمت فلزی بيل، کلنگ، چرخ دستی و… که از آهن درست شده اند را با کمی کمک تقريباًهمه ی دانش آموزان بايد فهرست کنند.
جرثقيل، سيم برق، دريل، ماله، اره و… وسايلی هستند که تعداد کم تری به آنها اشاره خواهندکرد.
سنگ های زمين ما هميشه در حال تغييرند
هوا، آب، نيروی جاذبه، امواج، باد و يخ همگی بر تغييرات طبيعی سنگ هادخالت دارند،
در اين فعاليت همه ی دانش آموزان حداقل بايد به آب اشاره کنند.
از بيشتر دانش آموزانی که در نزديک دريا زندگی می کنند انتظار می رود به نقش امواج دريا هم اشاره کنند.
هوا، باد و يخ از مواردی است که احتمالا فقط برخی از دانش آموزان به آن اشاره خواهند کرد.
در صورتی که بين اين فعاليت و فعاليت استفاده از سنگ ها در ساختمان ارتباط برقرار کنيد
احتمالاً آنها به مواردی از تأثير اقدامات انسان بر تغيير سنگ ها اشاره خواهند کرد.
سنگ ها پس از تغيير چه می شوند؟
سعی کنيد برای اين فعاليت سنگ هايی را انتخاب کنيد که کمی سست باشند و يا دارای لبه های تيزی باشند
با انجام اين فعاليت و فعاليت درس آب تقريباً همه ی دانش آموزان بايد به اين نتيجه برسند که سنگ ها تخريب می شوند
و به ذرات ريزی تبديل می شوند.
بيشتر دانش آموزان به اين نتيجه برسند که جنس و رنگ سنگ ها در رنگ خاک ها تأثيردارند.
برخی از دانش آموزان نيزبه عوامل انسانی در تغيير سنگ ها اشاره خواهند کرد.
توجه داشته باشيد که: درفعاليت سنگ ها بسيار متفاوت اند.
نام علمی سنگ ها يا چگونگی به وجود آمدن آنها يعنی رسوبی، آذرين، دگرگونی در هيچ يک از فعاليت ها مورد نظر نيستند.
فقط دانش آموزان سنگ ها را براساس رنگ و شکل ظاهری و حتی بزرگی طبقه بندی می کنند.
