انتظارات یادگیری درس 9 مطالعات چهارم ابتدایی نخستین شهرها
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
١ پیدایش شهرها را با توجه به تقسیم کار اجتماعی توضیح دهند.
٢ مشکلات مبادلهٔ کالا با کالا را بیان کنند.
3 ویژگی های تمدن را برشمرند.
4 روی نقشه، موقعیت برخی تمدن های باستانی را نشان دهند.
5 آثار به جا مانده از تمدن ایلام را با ویژگی های تمدن منطبق کنند.
مواد و وسایل مورد نیاز:
کتاب درسی، تصاویری از خط میخی،تصاویر این خط ها را کپی کنید و در اختیار دانش آموزان بگذارید. تصاویری از معبد چغازنبیل و شهر شوش.
آموزش درس 9 مطالعات چهارم ابتدایی نخستین شهرها
آماده کنید
از دانش آموزان بخواهید تصور کنند سوار ماشین زمان هستند و به حدود پنج هزار سال پیش، برگردند.
در آن زمان تعداد زیادی از انسان ها در روستاها یک جانشین شده بودند، کشاورزی می کردند
و کم کم با رونق کشاورزی محصولات آنها اضافه بر نیازشان شد و به این ترتیب دیگرنیازی نبود که همهٔ افراد برای تأمین غذا کشاورزی کنند.
بنابراین عده ای از افراد می توانستند به کارهای دیگر بپردازند.
از دانش آموزان بپرسید افراد به چه کارهای دیگری در جامعه آن روز به جز کشاورزی توانستند مشغول شوند.
آنها ممکن است به ساختن ابزار و وسایل زندگی، داد و ستد و خدماتی چوندوختن لباس، کوتاه کردن موی سر اشاره کنند.
در این بخش از دانش آموزان بپرسید به نظر شما آنهاچگونه کالاهای مورد نیاز خود را خرید و فروش می کردند، بدون آنکه پول اختراع شده باشد.
سپس مبادله کالا با کالا را توضیح دهید
و بخواهید فکر کنند و بگویند این نوع مبادله چه مشکلاتی به وجودمی آورد.
ارزش کالاها با هم یکسان نبود،
زیرا مقدار کار انجام شده برای تولید هر کالا مساوی نبود.
نیازهای افراد متفاوت بود، فردی به گندم نیاز داشت
و خودش تبر درست می کرد اما فرد مقابل به تبر نیاز نداشت.
به دانش آموزان توضیح دهید با رونق کشاورزی و تقسیم کار و افزایش جمعیت به تدریج روستاهای بزرگ به شهر تبدیل شدند و شهرهای بزرگی به وجود آمد.
آموزش دهید
تصویر صفحهٔ 37 را نشان دهید که هم زمان با پیدایش شهرهای بزرگ این ویژگی ها یا خصوصیات در آنها به وجود آمد:
1 حکومت و فرمانروا
2 اختراع خط
3 داد و ستد یکی از نمادهای تمدن است و رواج آن باعث رونق اقتصادی و رشد مردم در آن تمدن می شد.
4 عقاید مذهبی و مکان هایی که مردم در آن عبادت می کردند
از نمادهای بسیار مهم تمدن استکه آثار و بقایای تعدادی از آنها به جا مانده است.
5 قانون و مقررات که برای برقراری نظم در جامعه بوده ، برخی قوانین از طرف حاکمان وضع می شد، مانند قانون حمورابی در تمدن بابل.
6 با افزایش جمعیت و مازاد محصولات کشاورزی، تقسیم کار و تخصص و مهارت هم در بین جوامع به وجود آمد
و هر تمدنی با توجه به شرایط محیطی و نوع محصولات تولیدی خود، دارای فعالیت ها و مهارت هایی بود.
7 آثار هنری مانند سفالگری، کنده کاری، نقاشی، قلم زنی و …، یکی از نمادهای عمده هرتمدن است،
بنابراین تمدن های مختلف با توجه به شرایط زندگی شان دارای آثار هنری متفاوتی هستند.
به عبارت دیگر به دانش آموزان بفهمانید
زمانی که در طی یک دورهٔ زمانی که جوامع بشری دارای این ویژگی ها یا خصوصیات شدند و به مرحله تمدّن رسیدند.
پس از آنکه دانش آموزان با مفهوم تمدن آشنا شدند،
نتیجه گیری کنید که در سرزمین ما نیز در گذشته های دور تمدن هایی پدید آمده بودند. سپس آنها را به نقشه رجوع دهید.
نقشهٔ صفحهٔ 38 یکی از ابزارهای مهم تدریس این درس است.
دانش آموزان را به گروه هایی تقسیم کنید و از آنها بخواهید
1 چند تمدن روی نقشه را نام ببرند. شهر سوخته، جیرفت، ایلام، تپه سیَلْک، مارلیک، تپهحسنلو، آشور، سومر، بابل، لیدی و مصر.
2 این تمدن ها در کنار کدام رودها پدید آمده اند؟ تمدن ایلام رود کارون، تمدن مصر رود نیل.تمدن آشور بین رودهای دجله و فرات
3 دو تمدن باستانی که در گذشته های دور ایران پدید آمده اند و از بین رفته اند؟ تمدن ایلام، شهرسوخته، جیرفت، مارلیک، … .
توجه اگر دانش آموزان بتوانند حداقل دو تمدن باستانی ایران را نام ببرند، کافی است.
در این بخش تمدن ایلام و ویژگی های آن توضیح داده می شود، توجه کنید
که در گذشته در آموزش تاریخ پرداختن به تمدن های باستانی ایران پیش از آریایی ها مغفول واقع شده بود
اما در کتاب جدید، تمدن ایلام به عنوان یک تمدن مهم با چند هزار سال قدمت مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر لازم است دانش آموزان درس را بخوانند تا متوجه شوند
ویژگی های تمدّن که در صفحهٔ 37 نوشته شده در این متن آمده است
و در واقع ایلام یک تمدن بوده است.
از دانش آموزان بخواهید مصداق های ویژگی های تمدن ایلام را در کادرهایی ترسیم کنند.
به پایان ببرید
با جمع بندی مفهوم تمدن و ویژگی های آن درس را مرور کنید و تمدن های باستانی ایران را نام ببرید.
فعالیت های ١ و ٢ به کار ببندیم را انجام دهید.
فعالیت ١ و ٢ جنبه و کاوشگری دارد و دانش آموزان باید نتیجهٔ پرس و جوی خود را درکلاس گزارش کنند.
فعالیت شمارهٔ 4 صفحهٔ 44 کتاب بیشتر مبتنی بر خلاقیت است،
از دانش آموزان بخواهید در جدول نشانه هایی برای هر واژه رسم کنند.
توجه کنید این نشانه ها ممکن است متفاوت، اما هم ساده و هم قابل فهم باشند.
به آنها بگویید اگر تصویری برای یک موضوع می کشید
و به دوستتان نشان می دهید،او باید با توجه به آن نماد بفهمد منظور شما چیست؟
دانش آموزان ممکن است با گذاشتن چند تصویر در کنار هم منظور خود را به صورت یک جمله به هم بفهمانند
