یادگیری دستور زبان فارسی 

نکات مهم دستور زبان فارسی

جمله

مجموعه ای ازکلمات است که پیامی راازگوینده به شنونده یا ازنویسنده به خواننده می رساند.
مثال : علی به مدرسه می رود.
هرجمله از دو بخش اصلی تشکیل شده است .1- نهاد 2- گزاره

نهاد: قسمتی ازجمله است که درباره ی آن خبری می دهیم.
راه تشخیص نهاد: به این منظور ” چه کسی؟ یا چه چیزی؟”را به فعل جمله اضافه می کنیم پاسخ نهاد جمله است .
مثال: مریم به باغ رفت . چه کسی رفت ؟ مریم
چه چیزی رفت ؟
نهاد گاهی یک کلمه وگاهی بیشترازیک کلمه است .
مثال : بچه های مدرسه ی دخترانه خندیدند .
نکته : بعد از مشخص شدن نهاد بقیه جمله گزاره است.

گزاره : خبری است که درباره ی نهاد داده می شود. مثال : مریم به کتابخانه رفت.
نکته : فعل همیشه درقسمت گزاره است.
نکته :اگرگزاره فقط یک کلمه باشد آن کلمه حتما فعل است . گزاره گاهی بیش از یک کلمه است .
مثال : زهرا کتابش را به دوستش داد.
ترتیب اجزای جمله :
اجزای جمله باید به ترتیب خاصی در کنار هم قرار بگیرند .
نهاد + فعل———- حسین آمد .
نهاد + مفعول + فعل ————— زهرا کتاب را خواند .
نهاد +مسند + فعل —————-هوا سرد شد .

برای دیدن مقالات مرتبط اینجا کلیک کنید

انواع جمله در دستور زبان فارسی

جمله ی خبری: در این جمله از وقوع کاری یا پذیرفتن حالتی خبر می دهیم .
در پایان جمله خبری باید نقطه بگذاریم. مانند : امید بیمار است.

جمله ی امری : جمله ای که در آن انجام دادن یا ندادن کاری و پذیرفتن یا عدم پذیرفتن حالتی را طلب می کند. در پایان جمله امری بایدنقطه بگذاریم . مانند : به دنبال خواهرت برو.
نکته:اگر در جمله ای دستور به عدم انجام کاری باشد (فعل نهی) باز هم آن جمله را باید جمله امری به
حساب آورد. مانند : این گل را نچین. امری منفی

جمله ی عاطفی : در این جمله ها یکی ازعواطف انسانی خود را ازقبیل ، تعجب ، خشنودی ، تاسف ، آرزو ، خشم، دعا و ….. ) را بیان می کند.
مثال : به به چه هوای خوبی!

جمله ی پرسشی: در این نوع جمله ها ، در باره ی کاری یا موضوعی پرسشی به عمل می آید.
در پایان جمله ی پرسشی علامت (؟) می گذاریم . مانند : آیا کتاب را خواندی؟

منادا: اسمی که مورد خطاب قرار بگیرد وغالبا بعد از نشانه ها وحروفی مانند :”ای ،یا ،آی ” بیاید منادا نامیده می شود .ومی توان آن را یک جمله به حساب آورد .
مثال: ای یاران بیایید تا با هم برویم . ای خدا !خودت کمکم کن . خدایا !متشکرم

روش تشخیص تعداد جمله ها :

تعدادجمله ازفرمول زیربه دست می اید .
تعداد فعل های ذکر شده + تعداد فعل های حذف شده + شبه جمله
مثال : ای مردم ! بدانیدملتی که تلاش کند وپشتکار داشته باشد هم به برخورداری می رسد وهم به موفقیت .
ای مردم + بدانید+ تلاش کند+ داشته باشد +می رسد +می رسد (که حذف شده )
شبه جمله + فعل + فعل + فعل + فعل +(فعل حذف شده)
گاهی در جمله عبارتی شبیه به فعل می آید که هرگز فعل نیست .مانند مصدر ها ،بنابراین، این گروه هرگز در شمارش، جمله محسوب نمی شوند.
مثال : هنگام رفت وآمد از خیابان احتیاط کن . ( یک جمله )
کار کردن وتلاش کردن رمز موفقیت است . ( یک جمله )
نکته :گاهی فعل ها به صورت مخفف می آیند .درشمارش جمله ها محسوب می شوند .
مثال :من آن نی ام که تورراها نکنم .(من آن کسی نیستم که تورارهانکنم )

تعریف مفعول :به کسی یا چیزی می گویند که کاربرروی او واقع شده باشد.
مفعول بیش ترمواقع قبل از (را) می آید.
در بعضی از جمله ها مفعول بدون حرف (را) می آید که باید کاملا دقت شود.
مثال : شما دانش آموزان وظایف
سنگینی بردوش د ارید (وظایف سنگینی ، مفعول است)

راه شناخت مفعول
چه کسی را یا چه چیزی را + فعل جمله ؟
محمد مسواک خرید. —– چه چیزی را خرید ؟
(مسواک را)—( مسواک مفعول است)
نکته : گاهی مفعول بیش از یک کلمه است . در این صورت به آن (گروه مفعولی ) می گویند.
مانند: کتاب علوم را خواندم . کتاب زیبای داستان را خریدم

مسند
به صفت یا حالتی می گویند که به کمک فعل های اسنادی به نهاد نسبت داده می شوند.
نکته:مسند می تواند صفت ،اسم ویا ضمیر باشد . مثال : هوا گرم شد

روش پیدا کردن مسند
نهاد + چه
چه طور + فعل ————— مسند
چه گونه
مثال: زهرا خسته شد . زهرا چه شد ؟ (خسته = مسند)

برای دیدن نمونه سوالات درس ها اینجا کلیک کنید

ساخت جمله در فارسی

اسم ساده ،غیر ساده ومرکب

اسم ساده : اسمی است که تنها از یک جزء تشکیل شده است ونمی توان آن را به دو بخش یا بیستر تقسیم کرد.
مانند: قلم ، گل، باغ ،گوسفند ، رستم

اسم مرکب : بعضی ازاسم ها دویا چند قسمتی هستند واگرآن ها را جدا کنیم هریک معنی جداگانه می دهد.
مانند: خدمت کار ، جانباز، شاهنامه ، خیر خواه

موصوف : اسمی است که توسط صفت توصیف شده باشد.

صفت: کلمه ای است که حالت ،مقدار و یا یکی از ویژگی های اسم را بیان می کندیا توضیحی در باره آن می دهد.
مثال : سیب

یادگیری دستور زبان فارسی