درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین

درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین در یک نگاه

از آنجا که نور و گرمای زمین از خورشید تأمین می شود
اختلاف زاویهٔ تابش خورشید به زمین باعث می شود که زمین یکنواخت گرم نشود
زیرا در زمستان نور خورشید به طور مایل و در تابستان تقریباً به صورت عمودی به زمین می تابد.
نتیجه آنکه، حرکت زمین به دور خورشید چهار فصل را به وجودمی آورد.
اختلاف دمای هوا باعث تشکیل باد می شود.
جانداران در فصل های مختلف کارهای متفاوتی انجام می دهند.
جهت وزش باد همیشه از محل سرد به طرف محل گرم می باشد،
باد دارای انرژی است و می توان از انرژی آن استفاده نمود.

اهداف/ پیامدها درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین

در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:

1 به وسیلهٔ آزمایش طراحی شده اثر تغییرات دما بر زندگی یکی از موارد (انسان، جانور، گیاه) یا چهرهٔ زمین را نشان دهند.

2 به وسیلهٔ آزمایش های طراح یشده استفاده از تغییرات دمای هوا و تأثیرات آن بر زندگی موجودات را نشان دهند.

3 به وسیلهٔ آزمایش های طراحی شده راههای مختلف استفاده از تغییرات دمای هوا و چگونگی ایجاد تغییرات در چهره زمین و کاربردهای آن در زندگی را نشان دهند.

مواد و وسایل آموزشی درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین

دو چراغ مطالعه، دو سکه، دو شمع با پایه، کبریت، قیچی، چسب، نی، مقوا، کاغذ، دو قطعه چوب، سوزن ته گرد، پنکه، سه جعبه، مقداری خاک، تعدادی بوتهٔ گیاه.

مطالب مرتبط: نکات کلیدي درس علوم پایه دوم ابتدایی

دانستنی ها درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین

حرکت انتقالی زمین:

حرکت سالیانهٔ زمین به دور خورشید بر روی مداری بیضی
حرکت انتقالی زمین با سرعت 5 که در زمان متوسط 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 45 ثانیه انجام می گیرد.

زاویۀ تابش آفتاب:

قسمتی از اشعهٔ خورشید که به زمین می رسند، نسبت به هم حالت موازی دارند

ولی چون زمین، کروی شکل است به قسمت های مختلف آن با زوایای متفاوتی که از صفر تا 90 درجه تغییر می کند می تابند.

آزمایش های متعدد نشان می دهد زمانی که نور به طور عمود می تابد انرژی بیشتری به واحد سطح می رسد

و زمانی که به طور مایل به سطح زمین می رسد

چون باید مساحت بیشتری را در بر بگیرید، انرژی کمتری به واحد سطح می رسد

و به همین علت است که زمین در نواحی استوایی، انرژی بیشتری از خورشید به دست می آورد و در قطب ها انرژی کمتری به زمین می رسد.

فصل ها:

اگر محور زمین، نسبت به صفحهٔ مدار گردش زمین به دور خورشید عمود بود،

فصل ها به وجود نمی آمدند و هر نقطه همیشه یک نوع آب و هوا داشت.

در نتیجه در مواقع معینی از سال، قطب شمال رو به سوی خورشید و در مواقع دیگری قطب جنوب رو به سوی خورشید قرار می گیرد.

انحراف محور زمین همچنین سبب می شود که طول روز و شب در اوقات مختلف سال متفاوت باشد.

شگفتی آفرینش:

از آنجایی که زمین به دور خورشید در مداری بیض یشکل حرکت می کند

پس به نظر می رسد که زمانی به خورشید نزدیک و زمانی از آن دور شود.

علی رغم این تفکر دانشمندان دریافتند که در ابتدای تیرماه فاصله زمین تا خورشید به بیشترین مقدار خود و در اول دی ماه به کمترین مقدار خود می رسد.

آنها علت گرمای تیرماه و سرمای دی ماه را به زاویهٔ تابش نور خورشید نسبت می دهند

باد:

باد یکی از عوامل تغییر چهرهٔ زمین به ویژه در نواحی خشک و بیابانی است.

در بیابان ها بارندگی کم و پوشش گیاهی پراکنده و محدود است؛

به همین جهت، سطح زمین بیشتر در معرض فرسایش باد قرار می گیرد

ولی بیابان ها تنها قلمرو فعالیت باد نیست.

باد در مناطق دیگر، از جمله مناطق قطبی، سواحل دریاها، نواحی کوهستانی و حتی در مناطق معتدل و مرطوب، در کنار سایر عوامل طبیعی فعال است.

ذراتی که به وسیلهٔ بادها به حرکت درمی آیند شامل 2 بخش، بار بستری و بار معلق است.

نکات آموزشی و فعالیت های پیشنهادی درس چهارم علوم دوم ابتدایی زندگی ما و گردش زمین

برای نشان دادن تأثیر زاویهٔ تابش خورشید بر تغییرات دمای هوای نقاط مختلف زمین که باعث تشکیل فصل ها نیز می شود دانش آموزان فعالیت زیر را انجام می دهند.

در یک اتاق تاریک چراغ قوه ای را به طور عمود بر کاغذ شطرنجی که روی میز قرار دارد می تابانیم
از دانش آموزان می خواهیم تعداد مربع های منطقه روشن شده را بشمرند.

سپس از همان فاصله، کمی چراغ را کج می کنیم تا نور به صورت مایل به کاغذ شطرنجی بتابد
اکنون از دانش آموزان می خواهیم تعداد مربع های روشن را بشمرند. این کار را چند بار با زاویه های تابش متفاوت انجام دهند.

سؤال های زیر را با آنها مطرح می کنیم:

1 آیا نوری که در حالت های مختلف از چراغ قوه خارج می شود کم و زیاد می گردد؟
2 حالت های مختلف را از نظر تعداد مربع های منطقه روشن با هم مقایسه کنند.؟

طراحی تحقیق:

با راهنمایی معلم دانش آموزان حالت تابیدن نور چراغ قوه به صورت عمود را به نحوه تابش نور خورشید در فصل تابستان و تابیدن به صورت مایل را به فصل زمستان تعمیم دهند.

با کمک اولیا پاسخ سؤالات زیر را بیابید.

آیا در زمستان نور بیشتری به داخل اتاق می رسد یا تابستان؟ چرا؟

تابش مستقیم نور خورشید در زمستان به داخل اتاق بیشتر نفوذ می نماید یا تابستان؟

نتیجه گیری دانش آموزان :

وقتی که نور به صورت مایل می تابد گرمای کمتری دارد و در حالت عمود گرمای بیشتری دارد.
طول روزها در زمستان کوتاه و مقدار گرمایی که به زمین می رسد کمتر است و در تابستان برعکس می باشد.

دانش آموزان از طریق اطلاعات جمع آوری شده و آزمایش های انجام شده به پیدایش فصل ها و ویژگی های آنها پی می برند.

پس از اینکه دانش آموزان با کمک معلم بادنما (گلباد) درست کردند حتماً تعیین جهت باد به صورت عملی انجام شود.

برای این منظور پنکه را روشن کنید و از دانش آموزان بخواهید

که بادنماهای خود را در جلو جریان بادپنکه نگه دارند و چگونگی قرار گرفتن بادنما را مشاهده کنند.
توجه داشته باشید که همیشه جهت فلش بادنما روبروی سمتی که باد می وزد قرار می گیرد.

از دانش آموزان می خواهیم راه های دیگری را برای تعیین جهت باد از طریق بحث در گروه خود ارائه کنند.